رابطه برخی از صفات مرفولوژیکی در اوایل دوره رشد با عملکرد نهایی سه ژنوتیپ چغندرقند در شرایط شیب رطوبتی متفاوت

نوع مقاله : کامل علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

2 مربی پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی- بخش تحقیقات فنی و مهندسی

چکیده

این مطالعه به‌منظور بررسی‌ رابطة برخی از صفات مرفولوژیکی اوایل دوره رشد سه ژنوتیپ چغندرقند با عملکرد نهایی در شرایط رطوبتی متفاوت طی سال‌های 82-1380 در دو منطقه کرج و مشهد انجام شد. سه ژنوتیپ چغندرقند (BPکرج، P-29 7219 و 7112) و سه سطح آبیاری (بدون تنش، تنش ملایم و تنش شدید) در قالب آزمایش اسپلیت بلوک با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از مرحلة استقرار گیاه، شیب تنش رطوبتی در دو نیمه راست و چپ لوله اصلی سیستم آبیاری بارانی تک‌شاخه‌ای در طول دوره رشد اعمال شد. طی فصل رشد، وضعیت رطوبتی خاک با استفاده از دستگاه ترایم و میزان آب دریافت شده در هر تیمار، با استفاده از ظروف جمع‌آوری آب در وسط هر کرت اندازه‌گیری شد. خصوصیات مرفولوژیکی مانند وزن خشک اندام هوایی (برگ و دمبرگ)، وزن خشک ریشه ذخیره‌ای، وزن خشک کل و نسبت وزن خشک اندام هوایی به وزن خشک ریشه ذخیره‌ای در سه مرحله رشد شامل مرحله توسعه، میانی و رسیدن و عملکرد ریشه و خصوصیات کیفی آن در برداشت نهایی، تعیین شد. متوسط آب مصرفی در شرایط بدون تنش، تنش ملایم و تنش شدید به‌ترتیب 814، 635 و 363 میلی‌متر بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی طی فصل رشد، عملکرد ریشه را از 51 تن در هکتار در حالت بدون تنش به میزان 24 درصد در تنش ملایم و 57 درصد در تیمار تنش شدید کاهش داد. میانگین عملکرد شکر سفید نیز از 73/6 تن در هکتار در تیمار بدون تنش به ترتیب به میزان 26 و 59 درصد در اثر تنش ملایم و شدید کاهش یافت. عملکردهای ریشه و شکر سفید ژنوتیپ‌های مورد بررسی در سطوح مختلف تنش خشکی تفاوت‌هایی نشان داد. لذا نتیجه‌گیری شد که برای ارزیابی عکس‌العمل ژنوتیپ‌های مختلف نسبت به تنش خشکی، شدت تنش خشکی بسیار مهم است. نتایج محاسبه ضرایب همبستگی صفات مرفولوژیکی اندازه‌گیری شده طی فصل رشد در شرایط متفاوت تنش رطوبتی با عملکرد ریشه و عملکرد شکر سفید ژنوتیپ‌های مورد بررسی نشان داد که در اوایل فصل رشد (حدود 40 تا 60 روز بعـداز اولیـن آبیاری)، تعداد برگ همبستـگی مثبت و معنی‌دار (r = 0.91,  P< 0.01) و وزن ویژه برگ همبستگی منفی و معنی‌دار (r = -0.90, P< 0.01) با عملکرد نهایی شکر سفید دارند. هم‌چنیـن طول و قطر ریشه ذخیـره‌ای در اوایل فصـل رشـد، همبستگی مثبت و معنی‌دار (r = 0.86, P< 0.01) با عملکرد نهایی شکر سفید داشت. نسبت وزن خشک اندام هوایی به وزن خشک ریشه ذخیره‌ای در اوایل فصل رشـد همبستگی منفی (r = -0.83, P < 0.01) با عملکرد نهایی شکر سفید داشت. با توجه به نتایج حاصل می‌توان استنباط کرد که امکان استفاده از این صفات مرفولوژیکی در مراحل اولیه رشد جهت پیش‌بینی و برآورد عملکرد نهائی ژنوتیپ‌های چغندرقند در شرایط متفاوت تنش خشکی مداوم وجود دارد. با وجود این، انجام تحقیقات تکمیلی با استفاده از مواد ژنتیکی بیش‌تر برای حصول نتایج قطعی ضروری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The relationship of morphological traits at early growth stage of three sugar beet genotypes with final root yield and white sugar yield under different drought stress conditions

نویسندگان [English]

  • R. Mohammadian 1
  • M. Abdollahian-Noghabi 1
  • J. Baghani 2
  • A. Haghayeghi 2
1 Assistant Professor of Sugar Beet Seed Institute (SBSI) - Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran.
2 Instructor of Agriculture and Natural Resources Research Center of Khorasan-e- Razavi, Iran.
چکیده [English]

In order to investigate the relationships of some morphological traits at the early stages of three sugar beet cultivars with final yield at varying levels of water regines, a field experiment was carried out in Karaj, and Mashhad, in 2001-2003.  The objective of this study was to find the relation of some morphological traits of three sugar beet genotypes (7219-P.69, BP-Karaj and 7112)  during the growing season with final yield traits such as root yield (RY), sugar content (SC) and white sugar yield (WSY) where plants were subjected to severe continuous water stress, moderate stress and nonstress conditions. The experimental design was split block with three replications. The continuous water stress gradient was applied from plant establishment onwards by using a line-source sprinkler irrigation system. Soil water content at the depth of 0-100 cm were determined byTDRand the amount of water received by each treatment recorded during the growing season. Morphological characteristics such as shoot dry weight (SDW), root dry weight (RDW), total dry weight (TDW) and SDW/ RDW ratio at three growth stages and yield and quality of sugar beet at final harvest were determined by destructive sampling. Total water used in nonstress, moderate stress and continuous stress conditions were 814, 635 and 363 mm, respectively. The results showed that RY reduced from 51 t ha-1 in normal irrigation by 24% and 57% in moderate and continuous water stresses, respectively. Similarly, WSY reduced from 6.73 t ha-1 in normal irrigation condition by 26% and 59% in moderate and continuous stresses, respectively. The response of RY and WSY of beet genotypes to water stress differed when the severity of water stress was changed. Thus, the intensity of water stress is a very important factor in the evaluation of sugar beet germplasm under drought stress conditions. There was a positive correlation (r= 0.91, P< 0.01) between the number of leaves and WSY and a negative correlation (r= -0.90, P< 0.01) between WSY and specific leaf weight.  In terms of root characters, there were positive correlations (r= 0.86, P< 0.01) of root length and root diameter with WSY at final harvest. There was a negative correlation (r= -0.83, P< 0.01) between shoot: root ratio and final WSY. Thus, some morphological traits of sugar beet during the early growth stage may be useful for plant breeders to predict the genotypic productivity of sugar beet in a breeding program of drought tolerant variety. However, in order to obtain conclusive results additional studies with a larger number of genotypes are required.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Line-source sprinkler irrigation
  • morphological traits
  • sugar beet
  • Water stress