بررسی ترکیب‏ پذیری عمومی و خصوصی گرده ‏افشان‏های دیپلوئید چغندرقند

نوع مقاله : کامل علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مؤسسه تحقیقات چغندرقند

2 دانشیار مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، کرج، ایران.

3 استادیار مؤسسه تحقیقات چغندرقند، کرج، ایران.

4 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی – واحد کرج، کرج، ایران.

5 مربی پژوهشی موءسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج، ایران.

چکیده

به منظور بررسی ترکیب‏پذیری عمومی صفات کمی و کیفی چغندرقند  تعداد 46 هیبرید حاصل ازتلاقی23 والد گرده‏افشان دیپلوئید با دو والد نرعقیم به عنوان تستر به همراه سه تیمار شاهد از نظر10 صفت مهم زراعی و تکنولوژیکی چغندرقند در ایستگاه تحقیقاتی کمال‏شهر کرج در سال 1383 مورد بررسی قرارگرفتند. هیبرید‏ها در یک آزمایش 49 رقمی در قالب طرح لاتیس مربع در چهار تکرار کشت شدند. تجزیه واریانس داده‏ها وجود تفاوت معنی‏دار بین تیمارها را از نظر صفات مورد بررسی نشان داد. نتایج حاصل‏از تجزیه واریانس حاکی از آن است که بین تیمارها برای صفات عملکردریشه، عیارقند، نیتروژن، سدیم، پتاسیم، عملکرد شکرسفید، شکرقابل استحصال، عملکرد شکر و راندمان استحصال در سطح احتمال یک درصد و برای صفت درصد قند ملاس درسطح احتمال پنج‏درصد اختلاف معنی‏دار وجود دارد. ارزیابی داده‏ها از طریق روش تجزیه لاین × تستر پس‏از حذف شاهدهای آزمایش انجام شد. ترکیب‏پذیری عمومی لاین‏ها برای پتاسیم در سطح احتمال 5درصد و برای صفات عیارقند، شکرقابل استحصال و نیتروژن در سطح احتمال یک‏درصد و برای صفات عملکردریشه، عملکردشکر، عملکرد شکرسفید، سدیم، راندمان استحصال و  درصدقند ملاس در سطح احتمال10درصد معنی‏دار بود. با توجه به این که ترکیب‏پذیری عمومی برای صفات مذکور معنی‏دار شده است بنابراین وجود اثرات افزایشی در کنترل این صفات نقش دارند. هم‏چنین ترکیب‏پذیری خصوصی برای صفات عیارقند و شکر قابل استحصال و پتاسیم در سطح احتمال یک‏درصد و برای صفت نیتروژن در سطح احتمال پنج‏درصد معنی‏دار بود. بنابراین وجود اثرات  غیرافزایشی نیز در کنترل این صفات دخالت دارند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of general and specific combining ability of sugar beet diploid pollinators

نویسندگان [English]

  • M. R. Fathi 1
  • M. Mesbah 2
  • Z. Ranji 3
  • S. Vazan 4
  • E. Farrokhi 5
1 MSc. of Sugar Beet Seed Institute (SBSI) - Iran
2 Associate Professor of Seed and Plant Certification Institute - Karaj- Iran
3 Associate Professor of Sugar Beet Seed Institute (SBSI) - Karaj, Iran
4 Associate Professor of Islamic Azad University Karaj Branch, Iran
5 Instructor of Seed and Plant Improvement Institute, Oilseed Crops Department, Karaj, Iran
چکیده [English]

General combining ability of sugar beet parents were determined for different quantity and quality characteristics.Forty six sugar beet hybrids obtained from crosses of 23 diploid pollinators with two male sterile parents as tester together with three checks were evaluated for 10 important agronomic and technological characters at Kamalshar Research Station in Karaj in 2004.Experiment was carried out as a 7*7 lattice design with four replications. There were significant differences between treatments for root yield, sugar content, nitrogen, sodium, potassium, white sugar yield, extractable sugar, sugar yield, purity and molassed sugar at 1% probability level.The check varieties were excluded before the analysis of data for combining abilities. General combining ability of lines was significantly different for sugar content and extractable sugar at 1% and for root yield, sugar yield, white sugar yield, sodium, purity, and molassed sugar at 10% probability level and for potassium at 5% probability level. As the general combining ability was significant for the above traits it could be concluded that they are controlled by additive gene effects.In addition, specific combining ability of lines was significantly different for sugar content, extractable sugar and potassium at 1% and for nitrogen at 5% probability levels.Therefor, non-additive effects of genes are involved in the control of  these traits. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • diploid
  • General combining ability
  • Male sterile
  • Line ×tester
  • Pollinator
  • sugar beet
  • Specific combining ability