تأثیر تخلیة رطوبت‌خاک در مراحل مختلف رشد بوته‌های بذری چغندرقند روی روند رشد دانه، عملکرد و کیفیت بذر

نوع مقاله : کامل علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 مربی پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

2 استادیار مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

چکیده

به‌منظور تعیین اثر تخلیة رطوبت‌خاک در مراحل مختلف رشد بوته‌های بذری چغندرقند روی نحوةرشد بذر منوژرم آزمایشی با نه تیمار و سه‌تکرار، شامل شاهد(آبیاری پس‌از 50درصد تخلیة رطوبت‌خاک)، آبیاری پس‌از 70 و 90درصد تخلیة رطوبت‌خاک در مراحل ساقه‌روی، اوایل گلدهی، اوج ‌گلدهی و رشدبذر، در قالب طرح بلوک‌های‌کامل تصادفی طی سال‌های 82-1381 در ایستگاه تحقیقات‌کشاورزی اردبیل در آلاروق به‌مورد اجرا گذاشته شد. در مجموع، اعمال تیمارهای آبیاری پس‌از 70 و 90درصد تخلیه رطوبت خاک درمقایسه با تیمار شاهد (مصرف 3167 مترمکعب آب درهکتار) به‌ترتیب موجب 8/1 و 3/18درصد صرفه‌جویی در مصرف آب شد. نتایج آزمایش نشان‌داد که تخلیة‌رطوبت در مراحل مختلف رشد درمقایسه با تیمار شاهد تأثیر معنی‌داری روی عملکرد بذر خام، بذر قابل‌فروش و استاندارد قادربه جوانه‌زنی نداشت. با وجود این، بیشترین کارآیی مصرف آب با حذف یک نوبت آبیاری (در سطوح تخلیه 90درصد رطوبت) به‌ویژه در مرحلة اوج گلدهی به‌دست آمد که برمبنای عملکرد بذر خام(1166 کیلوگرم درهکتار)، قابل‌فروش (917 کیلوگرم درهکتار) و استاندارد قادربه جوانه‌زنی (250 کیلوگرم درهکتار) به‌ترتیب معادل 450/0، 354/0 و 096/0 کیلوگرم بذر چغندرقند به‌ازای هر مترمکعب آب مصرفی شد. تخلیة 90درصد رطوبت قابل‌دسترس خاک در اوایل مرحلة گلدهی و اوج گلدهی موجب شد تا میزان‌پوکی بذر  از 55/7درصد به‌ترتیب به 35/9 و 34/9درصد افزایش یابد. بیشترین میزان جوانه‌زنی نیز در تیمار شاهد (73/82درصد) و آبیاری پس‌از تخلیه 90درصد رطوبت قابل‌دسترس خاک در اوایل‌گلدهی (88/81درصد) به‌دست آمد و اعمال تنش در سایر مراحل‌ رشد با کاهش آن همراه‌شد. ازسوی دیگر، اعمال تنش در مرحلة اوج گلدهی موجب افزایش سرعت رشددانه تا 0534/0 میلی‌گرم در روز و آبیاری پس‌از تخلیة 70درصد رطوبت خاک در اوایل مرحلة گلدهی، بیشترین دورة مؤثر پرشدن دانه (73/38 روز) را به‌خود اختصاص داد. بیشترین وزن دانه حدود 35روز پس از 50درصد گلدهی (971/1 میلی‌گرم) به تیمار آبیاری پس‌از 70درصد تخلیة رطوبت خاک در اوایل گلدهی تعلق داشت که حدود 195/0 میلی‌گرم سنگین‌تر ‌از بذور تولیدشده در تیمار شاهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effect of soil water depletion at different growth stages of sugar beet seed-bearing plants on seed growth trends, yield and quality

نویسندگان [English]

  • S. Sadeghzadeh Hemayati 1
  • M.A. Chegini 2
  • M.R. Orazi zadeh 1
1 Instructor of Sugar Beet Seed Institute (SBSI) - Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran.
2 Assistant Professor of Sugar Beet Seed Institute (SBSI) - Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran.
چکیده [English]

This study was carried out in order to identify the effects of soil water depletion (SWD) on monogerm sugar beet (cv. Shirin) seed growth trend at different growth stages. An experiment was conducted in randomized complete block design (RCBD) with three replications in Ardebil Agricultural Research Station. During 2002 and 2003 cropping seasons, nine treatments including control (irrigation after 50% SWD), irrigation after 70 and 90% SWD in bolting, early flowering, peak of flowering and seed growth stages were compared. Treatments of irrigation after 70 and 90% SWD led to the saving of water use by 1.8 and 18.3%, respectively compared with the control (3167 m3/ha). According to the results, SWD at different growth stages had no significant effect on crude, marketable and standard viable seed yield compared to the control treatment. However, the highest water productivity was obtained after eliminating one of the irrigation intervals, particularly at peak of flowering stage  which based on crude (1166 kg/ha), marketable (917 kg/ha) and standard viable (250 kg/ha) seed yield equates 0.450, 0.354 and 0.096 kg sugar beet seed/m3 of water use, respectively. Stress during seed growth period led to an increase in standard seed portion, which was due to an decrease in oversize seed portion. The depletion of 90% SWD at early and peak of flowering stages increased chaffy seed percentage from 7.55% (control) to 9.35 and 9.34%, respectively. The highest germination rate was obtained at early flowering stage (81.88%) in control and 90% SWD at early flowering stage, but stress at other growth stages of sugar beet seed-bearing plants decreased seed germination rate. On the other hand, stress at peak of flowering stage increased seed growth rate by 0.0534 mg/day, and irrigation after 70% SWD at early flowering stage had the highest effective grain filling period (38.73 days). The highest seed weight was obtained about 35 days after 50% flowering (1.971 mg/seed) in the treatment of the irrigation after 70% SWD, being 0.195 mg/seed heavier than the weight of seeds from control treatment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • growth stages
  • Seed growth trend
  • sugar beet
  • Water depletion