بررسی تأثیر تاریخ کاشت، تراکم بوته و رقم روی مؤلفههای دریافت تشعشع خورشیدی در چغندرقند الف- دریافت تشعشع خورشیدی و ضریب استهلاک نوری

نوع مقاله : کامل علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

2 استاد دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران.

3 استادیار مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

4 استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

5 استاد دانشگاه شهید چمران - اهواز

چکیده

با هدف بررسی تأثیر تاریخ کاشت، تراکم بوته و رقم بر مؤلفههای دریافت تشعشع خورشیدی، این تحقیق طی سال‌های 1384 و 1385 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کمالآباد کرج انجام شد. آزمایش به صورت کرت‌های دو بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار بود. سطوح تاریخ کاشت به کرتهای اصلی، تراکم بوته به کرتهای فرعی و رقم به کرتهای فرعیفرعی اختصاص داده شد. نتایج نشان داد که میزان تشعشع فعال فتوسنتزی (PAR) در دو سال اجرای آزمایش از حدود هشت مگاژول بر مترمربع در روز طی اوایل اردیبهشت آغاز و پس از افزایش به بیشترین مقدار طی خرداد ماه (حدود 75/17-61/17 مگاژول بر مترمربع در روز) به تدریج از مقدار آن کاسته شد. مجموع تشعشع فعال فتوسنتزی دریافت شده (iPAR) در سطح احتمال یک‌درصد اختلاف معنیدار بین سالهای آزمایش داشت و در سال 1385 (04/1817 مگاژول بر مترمربع) معادل 15/8 درصد بیش از سال 1384 (22/1680 مگاژول بر مترمربع) بود. رابطه بین میزان دریافت تشعشع (fi) با شاخص سطح برگ در سال 1384 (r2=0.82**) و در سال 1385 (r2=0.64*) به‌‌ترتیب در سطح احتمال یک درصد و پنج‌درصد معنیدار شد و نشان داد که افزایش سطح برگ موجب افزایش iPAR میشود. بیشترین نسبت دریافت تشعشع (fi) مقارن با دهه سوم شهریور ماه در منطقه کرج با شاخص سطح برگ معادل 5/3-5/2 حاصل شد. کشت در اولین فرصت ممکن تأثیر معنیداری در سطح احتمال یک‌درصد بر fi  داشت و تاریخ کاشت اولین فرصت ممکن (53/1974 مگاژول) معادل 67/29 درصد بیش‌از کشت دیرهنگام چغندرقند (73/1522 مگاژول) بود. تأثیر تراکم بوته بر fi معنیدار نشد. میانگین ضریب خاموشی تشعشع (K) معادل 605/0 بود. اثر تاریخ کاشت بر K معنیدار نشد. افزایش تراکم بوته از 0/6 بوته در مترمربع (717/0K=) به 5/7، 0/9 و 5/10 بوته در مترمربع موجب شد تا K به ترتیب معادل 2/11، 6/18 و 9/32 درصد کاهش یابد. تأثیر معنیدار رقم بر K به نحوی بود که در سال 1385، K رقم 428 (373/0) به ترتیب معادل 1/54 و 9/72 درصد کمتر از رقمهای جلگه و دیاس4027 باشد. بنابراین، کاشت زودهنگام به‌دلیل افزایش fi، افزایش تراکم بوته با کاهش K و از آن‌جا، افزایش نفوذ تشعشع به داخل سایهانداز موجب افزایش عملکرد محصول می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of sowing date, planting density and cultivar on solar radiation interception indices in sugar beet I. Radiation interception and extinction coefficient

نویسندگان [English]

  • S. Sadeghzadeh Hemayati 1
  • A. Kashani 2
  • D. Taleghani 3
  • G. Nour- Mohammadi 4
  • S.A. Siadat 5
1 Ph. D. graduated in Islamic Azad University , Science and Research Branch
2 Professor of Chamran University , Ahwaz, Iran
3 Assistant Professor of Sugar Beet Seed Institute (SBSI) - Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran.
4 Professor of Islamic Azad University , Science and Research Branch ,Tehran, Iran
5 Professor of Chamran University , Ahwaz, Iran
چکیده [English]

In order to evaluate the effects of sugar beet sowing date, planting density and cultivar on solar radiation interception, the present study was conducted in Kamal-Abad Agricultural Research Station of Sugar Beet Seed Institute (SBSI) in 2005 and 2006. The experiment arranged was in split-split plots based on Randomized Complete Block Design (RCBD) with three replications. The sowing date, planting density and cultivar were assigned to main, sub and sub-sub-plots, respectively. Results showed that the photosynthetically active radiation (PAR) rised from 8 MJ.m-2.day-1 during late April and after reaching the maximum amount (17.61-17.75 MJ.m-2.day-1) during June started to gradually decrease through growing season. Total intercepted PAR (iPAR) had significance differed significantly (P<0.01) between studied years and iPAR in 2005 (1817.04 MJ.m-2) was about 8.15% greater than that in 2004 (1680.22 MJ.m-2). The relationship between radiation interception (fi) and leaf area index (LAI) was significant in 2005 (r2=0.82**) and 2006 (r2=0.64**) indicating that increase in LAI caused the increase in iPAR. The highest fi was observed in mid-October and LAI equaled to 2.5-3.5 in Karaj. Sowing date had a significant effect (P<0.01) on fi and sowing the sugar beet in the earliest possible date increased the iPAR by 29.67%. The effect of planting density on fi was non-significant and linear correlation coefficient was positive and non-significant. Average radiation extinction coefficient (K) was estimated to be 0.605. The effect of sowng date on K was not significant. The increase in planting density from 6.0 plants.m-2 (K=0.717) to 7.5, 9.0 and 10.5 plants.m-2 reduced the K by 11.2, 18.6 and 32.9%, respectively. The significant effect of cultivar on K in 2006 showed that the K of cultivar 428 (0.373) was less than that of cultivars Jolgeh and DS4027 by 54.1 and 72.9%, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cultivar
  • Radiation interception and radiation extinction coefficient
  • sowing date
  • Sugar beetp

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار